ĐÀI CÁC 臺閣 - Ngày ngày viết chữ, nguongoccuatu

Photo by Mark on Unsplash

Đài các chữ Hán viết là 臺閣, trong đó:

– Đài nghĩa là cái nền cao, nhà cao, nhà lầu. Hán Việt tự điển của Thiều Chửu giảng “Xây nhà cho cao để ngắm bốn bên gọi là đài. Phàm chiếm một chỗ hơi cao để cho người dễ nhận biết cũng gọi là đài”. Đây là chữ “đài” trong lâu đài (樓臺 – nhà cao lớn, nhiều tầng), Phật đài (佛臺 – bàn thờ Phật),...

– Các có nghĩa là cái gác, cái tầng lầu, mở rộng nghĩa chỉ cái nhà, nơi chốn nói chung và thường là chốn quyền quý, sang trọng. Đây cũng là chữ “các” trong khuê các (閨閣 – cửa nhỏ và lầu gác, chỉ nơi đàn bà con gái nhà quyền quý ở), nội các (內閣 – cơ quan chủ yếu của triều đình / chính phủ), tú các (繡閣 – gác thêu, chỉ nơi con gái nhà quyền quý ở),...
 
Đài các nghĩa là nhà cao, nhiều tầng, nhà quan ở, chỉ sự quyền quý, ngày nay thường gặp trong tổ hợp “tiểu thư đài các”. Hán Việt từ điển của Đào Duy Anh giảng đài các “là cái nền cao và cái lầu cao, tiếng gọi quan Thượng thư đời xưa, chỉ người phú quý”. Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên giảng “là nền cao và nhà gác, chỉ nơi ở của người giàu sang, quyền quý ngày xưa”.
 
Bài Hạ quy Lam Sơn kỳ 1 của Nguyễn Trãi có câu:
 

Đài các hữu nhân nho tịch noãn,

Biên thùy vô sự liễu doanh nhàn.

 

臺閣有人儒席煖，

邊陲無事柳營閒。

 
Nghĩa là:
 

Chốn đài các có người giỏi, chiếu nhà nho ấm,

Nơi biên thuỳ không có việc, nơi đóng quân nhàn.

 
                                                                              #nguongoccuatu