THIẾT THA 切磋 - Ung Chu, Hán Việt Thông Dụng

Trong Hán ngữ, "thiết tha" 切磋 có một nét nghĩa bóng là đau xót. Nghĩa đen là:
- thiết 切: cắt, như trong "thiết diện", "thảm thiết", "thống thiết"
- tha 磋: mài cho nhẵn bóng.
Do đó, "thiết tha" 切磋 hay "tha thiết" 磋切 gợi lên nỗi đau xót thống thiết như cắt như mài. Chẳng hạn, tác phẩm nổi tiếng tại vùng văn hoá Hán tự là "Sở từ" 楚辭 ở thiên "Cửu hoài" 九懷 có câu thơ: "Bi tai vu ta hề, tâm nội thiết tha" 悲哉于嗟兮 心內切磋 (buồn thay than ôi, trong lòng đau xót).
Trong tiếng Việt, "thiết tha" hay "tha thiết" có thể nói về cảm giác xót xa trong lòng, trong "Cung oán ngâm khúc" 宮怨吟曲 của Nguyễn Gia Thiều 阮嘉韶 có câu:
 

Khóc vì nỗi thiết tha sự thế

Ai bày trò bãi bể nương dâu?

Trắng răng đến thuở bạc đầu

Tử, sinh, kinh, cụ làm nau mấy lần?

 
"Thiết" 切 còn có nghĩa là sát, thân cận, gần gũi, như trong "thân thiết", "thắm thiết". Trong tiếng Việt, "thiết tha" hay "tha thiết" còn có thể nói về tình cảm thắm thiết, gắn bó: yêu nhau tha thiết, thiết tha công việc... "Thiết" 切 còn có nghĩa là cần kíp, cấp bách, như trong "cấp thiết", "cần thiết". Trong tiếng Việt, "thiết tha" hay "tha thiết" cũng có thể nói về cảm giác cần thiết, mong cầu được đáp ứng: nguyện vọng tha thiết, thiết tha yêu cầu...
Hiện tượng đa dạng hoá ý nghĩa của "thiết tha" và "tha thiết" trong tiếng Việt, ta có thể đánh giá là do yếu tố "tha" bị mờ nghĩa khi vận dụng thực tế vào ngôn ngữ, tạo cảm giác tổ hợp này bao gồm một yếu tố rõ nghĩa là "thiết" và một yếu tố hài hoà ngữ âm nhưng có vẻ rỗng nghĩa là "tha" (bị nhìn nhận như một từ láy). Vì thế, 3 nét nghĩa kể trên tuỳ vào cách hiểu yếu tố "thiết" 切 là thống thiết hay thắm thiết hay cần thiết.
                                                                                            Ung Chu

ĐƯA EM VỀ QUÊ HƯƠNG – Đinh Hoa Lư

                      

Cách đây hơn nửa thế kỷ, có con đường mới trong đoạn đường từ Quảng Trị vô Huế được xây đắp mới. Thời gian đầu tiên khi con đường mới đó vừa hoàn thành có một thời gian rất ngắn chúng tôi thường gọi là "Xa Lộ Đại Hàn". Người kể xin thưa thật, đó là cái tên "truyền khẩu" do cái tên Đại Hàn do một số chúng tôi hay nói cho đúng là người thành phố Quảng Trị do thấy có một đơn vị Đại Hàn thực hiện công trình làm đường này mà gọi thế. Cái tên đó không có ai công nhận hay văn bản nào nói thế nên sau này không ai gọi nữa và chẳng ai nhớ.  Đầu tiên là con đường 'thử xe' cho những chiếc honda mới toanh cho "các cô, các cậu" từ thành phố QT chiều chiều 'vù' ra vừa thử tốc độ những chiếc honda mới tậu lại vừa hóng mát.
 

THẤY XANH XANH NHỮNG MẤY NGÀN DÂU – Trần Vấn Lệ

Nhắm mắt lại, nước mắt, cứ chảy ra... là Vui?  Nhắm mắt lại, thở thôi... ôi chao mình còn sống!
 
Muôn năm... Ngày Giải Phóng!  Bao nhiêu năm kiếp người?  Mẹ, Cha đi đâu rồi... Tôi tù về cứ hỏi!
 
Chiến tranh, Má đóng "gói" đem vào rừng, cho ai?  Cậu Mười bỏ đời trai sau mười năm ra Bắc, 
 
Anh Hai chân còn một,  chống gậy đi lãnh lương!  Cậu Tám ở Côn Lôn... ít nhiều được han hỏi!
 
Má về nằm bên Ngoại, Cha bên Nội.  Mồ!  Mồ!  Con thì đi ở tù, khiêng gỗ hò... hò dô!
 
Hạnh Phúc nhờ Cụ Hồ.  Có nhà nhờ...theo Ngụy... bây giờ không cãi lý.  Sống thái bình là Vui!
 
Hết cái thời chia đôi, bây giờ là thống nhất, bây giờ là bao cấp... rồi bao bố...dĩ nhiên!
 
Hãy chờ đợi Kỷ Nguyên -  Cái Kỷ Nguyên Mới Mẻ.  Lãnh Tụ đang nói thế, Nhà Nước đang thu gom...
 
Toàn dân lại Biết Ơn!  Biết Ơn!  Sống và Sống!  Thở than là Phản Động!  Hy Vọng...Bao Cao Su!
 
Từ Cách Mệnh Mùa Thu đến bây giờ:  Đời Mới.  Có ăn và có nói... năm mươi năm...cờ bay!
 
*
Tôi rút nhang từng cây cắm xuống từng nấm đất.  Tôi không lau nước mắt... Anh Hai tôi đứng cười...
 
Mây trên trời cứ trôi...Trôi về đâu, không biết.  Ôi con sông chảy siết xanh biếc cánh đồng dâu!
 
Cùng ngó lại mà cùng chẳng thấy...
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu!
Ngàn dâu xanh ngắt một màu,
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? (*)
 
                                                                               Trần Vấn Lệ
                                  

* (Thơ Đoàn Thị Điểm, Chinh Phụ Ngâm Khúc)

ĐỌC “LOẠN THỊ” THƠ TUỆ SỸ - Châu Thạch

VÀI LỜI PHI LỘ:

Đại lão hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, người mà bất ký tôn giáo nào cũng kính phục. Ngài viên tịch, để lại vô vàn nỗi niềm thương tiếc cho những ai biết đạo lý làm người. Chúng tôi không phải là nhà phê bình thơ, không phải là người có học, không phải là người Phật tử, chỉ là người yêu thơ. Bởi kính trọng nhân cách làm Người của ngài và nhân cách thơ của ngài, chúng tôi rung động đặc biệt với 7 bài thơ của ngài, nên viết cảm nhận về 7 bài thơ ấy. Đó là những bài thơ:
- Khung Trời Cũ -Mưa Cao Nguyên -Hận Thu Cao -Ác Mộng -Bài Thơ Cuối Cùng - Loạn Thị -Tống Biệt Hành.
Hôm nay mời quý vị đọc cảm nhận bài thơ “Loạn Thị”. Mong góp cho đời chút hương vị thi ca. Trân trọng!
                                                                               Châu Thạch
 

LOẠN THỊ

 

Cắt gân máu chiêm bao quỉ hiện

Ai làm gì bên chiếc ghế mây

Vách tường trắng bàn tay năm ngón

Một bông hồng năm cánh đang xoay

Chồng gối cao không thấy mặt trời

Trên khung cửa con chim thắt cổ

Đàn kiến bò hạt cát đang rơi

Tôi nhắm mắt trầm ngâm ánh lửa

                                         Tuệ Sỹ

 
                    ĐỌC “LOẠN THỊ” THƠ TUỆ SỸ 

                                                                                      Châu Thạch
 
Loạn thị là gì? Loạn thị (Astigmatism) là tật khúc xạ ở mắt do giác mạc ghi nhận những hình dạng khác thường so với hình thực tế… Những tia sáng khi đi vào mắt thay vì hội tụ lại một điểm lại bị khuếch tán trên võng mạc, khiến hình ảnh thu được có hình dạng méo mó và nhoè. Bài thơ trên đây tuy lấy tựa đề là “Loạn Thị” nhưng ta không thấy gì là loạn thị như định nghĩa ở trên mà có vẻ như là tác giả đang bị rối loại tâm thần nên cái nhìn thấy toàn ảo giác
 

VÌ SAO NGƯỜI VIỆT NAM XƯA THƯỜNG ĐẶT TÊN CÓ CHỮ “VĂN” VÀ “THỊ” ? – Bảo Ngọc

Ẩn sau hai chữ quen thuộc là cả một hệ thống tư duy, văn hóa và phân biệt giới tính trong truyền thống đặt tên của người Việt.

Trong rất nhiều gia đình Việt, đặc biệt là thế hệ ông bà, cha mẹ, ta dễ dàng bắt gặp những cái tên như Nguyễn Văn A, Trần Văn B, Lê Thị C, Phạm Thị D…. Hai chữ “Văn” và “Thị” quen thuộc đến mức gần như trở thành một quy ước bất thành văn trong cách đặt tên. Nhưng tại sao lại là “Văn” với nam và “Thị” với nữ? Chúng có ý nghĩa gì và từ đâu mà có?
 

NÓI VỚI THỜI GIAN – Đinh Hoa Lư

                                               Thương tặng Bà Xã

                     

Trời vào đông ngày ngắn dần. Ánh chiều vội buông khi vạt nắng vàng cố gắng sưởi ấm mấy lùm bach đàn bên vệ đường. Ngày lễ Tạ Ơn xe cộ ít chạy. Mọi người đoàn tu ấm cúng với gia đình. Lò sưởi nhà ai đang nhẹ nhàng tỏa khói. Những làn khói xám mang mùi thơm nồng nàn của nhựa thông bốc lên lơ lững trong không khí lành lanh đầu đông làm ấm lòng khách bộ hành. Người ta liên tưởng đến mùa NOEL đang đến, rất gần.

LA JACARANDA XA XA – Trần Vấn Lệ

 

              Một mai sau cơn mê, qua cuộc đời bềnh bồng...
                                  (Lời nhạc của Trần Nhật Ngân)
 
Cánh đồng cỏ, bạn thấy:  Đó là một Nghĩa Trang.  Bạn không thấy hoa vàng mà hoa tím.  Đẹp chứ?
 
Đất bằng phẳng, không mộ.  Đừng nghĩ thế mà lầm!  Đây, yên nghỉ ngàn  năm... của nhiều người đã chết!
 
Một người đi mải miết, hoa tím nở trên đầu.  Tím!  Ôi tím, một màu, lòng nào vui cho được?
 
Bao nhiêu người đi trước, hoa tím nở tiễn đưa... "người đi độ trước mình đưa tiễn, đến lượt mình đi... (*) hoa tím bay!
 
Tôi, hết phố, tới đây:  cổng nghĩa trang rộng mở.  Nhớ Phạm Tăng (*), tôi nhớ:  Hai Câu Thơ Nghẹn Ngào:
 
(*) "Người đi độ trước, mình đưa tiễn... Đến lượt mình đi - vắng một người!".  Biết thế ... là khi mình đã chết... còn câu thơ để gió bay hơi?
 
*
Còn chừng tháng nữa, mùa hoa tím.  La Jacaranda buồn.  Xa. Xa.   Xa... Tôi mở giấy, nhìn, trang giấy trắng, mực trào ra, tím,... sẽ phôi pha?
 
Tôi viết gì đây?  Hay chẳng viết?
Viết chi thì cũng chuyện quê nhà!
Chuyện đi, về lại, chia rồi tụ
Non Nước... trong thơ của Tản Đà!
 
Ông Tản Đà đi năm mốt tuổi, đường về Tiên Cảnh hoa nào bay?
 
                                                                                   Trần Vấn Lệ

VIẾT “BÁNH CHƯƠNG” KHÔNG HỀ SAI CHÍNH TẢ - Hoàng Tuấn Công

Vua tiếng Việt mùa 3 tập 2 (8/3/2024) dẫn ngữ liệu: “đời hồi này như một ghánh phở bánh chương mỡ nguội đóng váng”, và đưa ra câu hỏi “có bao nhiêu lỗi sai chính tả”. Người chơi trả lời “có hai lỗi chính tả”. Chương trình chấp nhận và đưa ra đáp án “hai lỗi sai chính tả” đó là “GHÁNH” và “CHƯƠNG”.  Tuy nhiên Vua tiếng Việt không cho biết cụ thể “hai lỗi sai chính tả” đó phải viết lại thế nào cho đúng.
Lỗi “gánh” viết sai thành “ghánh” thì có lẽ ai cũng biết. Thế còn “chương” thì sao?
 

DUYÊN TÌNH – Thơ Nhã My, nhạc Trần Nhàn, ca sĩ Thái Hòa trình bày

 

                 

                                                 Nhà thơ Nhã My

 

      

DUYÊN TÌNH

(Mưỡu đầu)

Ông Tơ sao lại trèo leo

Nõ trao duyên cận lại đèo duyên xa...

Hỏi làm chi xe tơ nguyệt lão

Sợi tơ hồng sao cứ buộc ở xa xăm

Người gần bên chẳng hẹn trăm năm

 Lại chốn lạ mà tìm trao duyên cầm sắt

Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ

Vô duyên đối diện bất tương phùng

Đã là yêu dẫu có nghìn trùng

Bao trắc trở chi mà ngăn cách được

 Tấm lòng thành vẫn trước sau như một

Nghĩa tào khang trói buộc đã an bày

Duyên tình ai khéo tìm ai...

 

                                                  Nhã My

TRƯA HÈ NGHE TIẾNG RU CON – Đinh Hoa Lư

 

                       

Chào bạn đọc,
   
Ắt hẳn bạn có thể đoán những cảm nghĩ của tác giả sắp viết ra đây là gì? Người viết muốn kể cho bạn nghe một lời ru hay thanh âm êm đềm trong vùng trời kỷ niệm. Ngày xưa có xóm vắng trưa hè khi quê hương Quảng Trị đang vào hạ. Mùa hạ của nắng nam Lào- nhưng cơn nóng như nung- khiến cả thành phố im phăng phắc dưới bầu trời oi ả. Làn không khí như đứng yên, không gian im lìm cùng trân mình chịu đựng...
 

EM CƯỜI RỒI MÔ PHẬT NAM MÔ A DI ĐÀ – Thơ Trần Vấn Lệ

   

Em nói nghe buồn quá!

"... rồi mai mốt em già!".

Anh nâng một cành hoa

anh ấn đầu em xuống...

 

Em à, mai mốt muộn

biết lúc đó bao giờ?

Em vẫn em, bài thơ

anh yêu em từng chữ!

 

Không có chữ Quá Khứ,

cũng không chữ Tương Lai...

chỉ có mười ngón tay

em - Là Yêu Mãi Mãi!

 

Em là người con gái

Mạ sinh ra hồi nào

anh gặp mà ôi chao

Giai Nhân, còn ai nữa?

 

Em!  Hôn đi hoa nở!

Không ai nghĩ hoa tàn

không Không Gian, Thời Gian

chỉ...Đá Vàng làm chứng!

 

Em nói - anh cảm động,

anh nói, em nghe không?

Hoa cũng gọi là Bông

bềnh bồng mình bay nhé!

 

*

Chữ Đá Vàng em để

trước gió, gió không bay...

Anh yêu em ngón tay,

mười ngón là ngón út!

 

Em cười rồi!  Mô Phật!

Nam Mô A Di Đà!

 

               Trần Vấn Lệ

PHỐ THIU, CHUA – Thơ Lê Phước Sinh

   

Người đàn bà gãi ngứa

trở bộ.

Điếu thuốc lập lòe như ma trơi

ngáp

chờ khách.

 

Nhạc bù lu bù loa chập chờn

chảy dãi

gỡ ghèn con mắt.

 

Cây cầu vượt nhe hàm răng

nghịch ngợm

Ngày mai treo bandroll chạy mừng

Biến đổi khí hậu.

 

                              Lê Phước Sinh

ĐẤT MẸ - Thơ Lê Kim Thượng

  

Đất Mẹ 1 – 2

 

1.

“ Đừng về… Người ở… Người ơi…”

Câu dân ca cũ muôn đời vẫn xanh

Lời quê theo gió dỗ dành

Đong đưa cánh võng, ru anh vào đời

Bồng bềnh, lãng đãng mây trôi

Dậy mùi hương đất, gió xuôi ngọt lành

Cánh diều no gió chòng chành

Đàn bò gặm cỏ, đồng xanh tươi màu

Đôi bờ xanh ngắt ngàn dâu

Con sông phơi ngực, ngực bầu tinh khôi

Gió đưa, bèo dạt nổi trôi

Có con én nhỏ giữa trời bay ngang…

Nắng mưa quản mấy gian nan

Mồ hôi rơi xuống, lúa vàng đầy sân

Mưa chiều, nắng sớm tảo tần

Lời ru Đất Mẹ, bâng khuâng tiếng đàn

Rượu quê uống cạn lại tràn

Mù say, say giữa mênh mang đất trời

Thương nhau chín bỏ làm mười

Giữ niềm vui giữa cuộc đời đảo điên…

 

2.

Hoàng hôn xuống tím con thuyền

Quá giang lữ khách về miền lãng quên

Rời xa bến nước buồn tênh

Dòng sông im vắng, tuổi tên quên rồi

Đường xưa lạnh dấu chân người

Chờ người viễn xứ, chân trời về quê

Trăm năm một cõi đi về

Người trăm măm vẫn bộn bề chênh chông

Vọng Phu đá núi trông chồng

Lưng còng dáng Mẹ ngóng trông con về

Nắng chiều ngã bóng triền đê

Lũy tre xanh mướt, não nề nhớ con…

Người đi xa xứ thiệt hơn

Phố đông, đông cả cô đơn riêng mình

Cuộc đời ảo mộng, phù sinh

Có – Không, Còn – Mất, nhục vinh, thăng trầm…

Thắp nhang Mẹ ấm ngày Rằm

Nhạt nhòa hương khói, xa xăm hiền hòa

Thật lòng chỉ có Mẹ - Cha

Trả bao hiếu thảo mới là đủ đây?...

 

                               Nha Trang, tháng 04. 2025

                                       Lê Kim Thượng

GIẢI MÃ MỘT GIAI THOẠI VỀ TRỊNH CÔNG SƠN – Bùi Chí Vinh

 

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (1939-2001)

Gạt qua một bên nỗi sầu muôn thuở của thi ca để đổi “tông” sang âm nhạc. Tôi vốn là một thằng hay dị ứng với dạng “Xướng ca vô loại” nhưng cũng biết thần tượng một bậc thầy là “phù thủy Phạm Duy” ông vua các bài hát làm phong phú kho tàng dân ca. Ngoài Phạm Duy tôi cũng “ngã mũ” trước các “hoàng thân” Phạm Đình Chương, Văn Phụng, Văn Cao, Đặng Thế Phong, Cung Tiến, Dương Thiệu Tước… Vốn là “trai thời loạn” trước 1975 nên tôi cũng biết đến các dòng nhạc trữ tình có công chúng riêng của các “hoàng tử” Vũ Thành An, Từ Công Phụng, Ngô Thụy Miên, Lê Uyên Phương… và đặc biệt là Trịnh Công Sơn với những ca khúc “Da Vàng” phản chiến.
 

NHẠC SĨ TRỊNH CÔNG SƠN VÀ CA SĨ KHÁNH LY - Long Phạm

Trịnh Công Sơn và người định mệnh một đĩa cơm chia hai, cùng ngủ trên tờ báo cũ nhàu nát

 

Vừa cách đây ít hôm, danh ca Khánh Ly kỷ niệm sinh nhật tròn 80 tuổi. Tới hôm nay cũng là kỷ niệm 24 năm ngày mất cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Đây là cặp đôi huyền thoại đi cùng lịch sử âm nhạc Việt Nam mà hơn nửa thế kỷ qua chưa một ai thay thế được.
 
Cuộc tái ngộ định mệnh tại đường hoa Nguyễn Huệ
 
Đối với Trịnh Công Sơn, Khánh Ly là một cơ duyên kỳ lạ, một phần không thể tách rời với âm nhạc của mình. Bởi thế, tự tay ông đã viết những ca khúc dành riêng cho giọng hát Khánh Ly.
Thực tế đã chứng minh, trong suốt nửa thế kỷ qua, đã có hàng trăm ca sĩ hát nhạc Trịnh, từ bậc danh ca lớn như Thái Thanh, Thanh Thúy, Lệ Thu, Ngọc Lan, Tuấn Ngọc, Khánh Hà… tới hàng diva như Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần hay những ca sĩ danh tiếng như Mỹ Tâm, Lệ Quyên, Đàm Vĩnh Hưng, Hồ Ngọc Hà… Thế nhưng, chưa một tiếng hát nào gây tiếng vang rộng lớn, vươn ra nước ngoài và gắn chặt như hình với bóng cùng nhạc Trịnh như Khánh Ly.

THANH MINH TRONG TIẾT THÁNG BA LỄ LÀ TẢO MỘ HỘI LÀ ĐẠP THANH – Trần Vấn Lệ

Trời lạnh và âm u.  Mấy ngày rồi không nắng.  Tiết Thanh Minh bằng phẳng / những nghĩa trang mênh mông... (*)
 
Người sống đã hết lòng để thương nghĩ người chết?  Chết có nghĩa là hết! Bình tro cho có thôi...
 
Xưa, Thanh Minh, đất trời thường là ngày rực rỡ:  Xanh trời, xanh biếc cỏ, xanh đất, xanh biếc hoa... (**).
 
Xưa!  Bây giờ là xa... Nhiều người... rồi thưa thớt / cúi đầu đi đếm bước / dừng chân vài mộ bia...
 
Vài nhánh hoa đem chia... Chia không thể hết mộ!  Vài mái tóc bạc xỏa... ngồi vén gọn:  anh ơi...
 
Thanh Minh là Ngày Vui.  Xưa, nó là Lễ Hội.  Nay... nhiều Kỷ Nguyên Mới, Thanh Minh:  Quá Khứ mờ...
 
Trời ơi Thơ tôi...Thơ, nhám xì như chiếc lá / rụng hình như từ Hạ, từ năm ngoái, năm kia...
 
Người thác bây giờ về... một Giáo Đường nào đó?  Một ngôi Chùa thành phố?  Một nhà kho thời gian?
 
Những chiếc lá úa tàn, phất phơ bay tình nghĩa... chút khói nhang tứ phía thơm thơm ngày Thanh Minh!
 
*
Em ơi ngồi với anh thấy mình mai mốt nhé...
Thấy chiếc lá lặng lẽ bay trong trời mờ sương!
 
                                                                                       Trần Vấn Lệ
 
(*) Nghĩa trang, nghĩa đia ở Mỹ đa số không có đắp nấm mồ,
bia mộ đặt nằm ngang với mặt đất, cỏ phủ xanh, chỉ thấy mộ bia khi mình cúi đầu...

(**) Thơ Nguyễn Du:
Thanh Minh trong tiết Tháng Ba,
Lễ là Tảo Mộ, Hội là Đạp Thanh.

CON GÁI QUANG DŨNG LẬN ĐẬN VỚI TÂY TIẾN – Trần Ngọc Trác

Cuối năm 1982 tôi rời Đà Lạt đưa gia đình về định cư ở vùng kinh tế mới Hà Nội tại Lâm Đồng. Gia đình tôi có hai cháu nhỏ. Cháu trai đầu ba tuổi và cháu gái mới sinh được ba tháng tuổi. Cuộc đời tôi bắt đầu từ những năm tháng khốn khó của thời bao cấp.
Tôi gởi cháu trai vào học lớp mẫu giáo của cô Bùi Phương Hạ. Không ngờ Hạ chính là con gái của nhà thơ Quang Dũng.
 
Những năm đó ở vùng kinh tế mới, lãnh đạo Hà Nội đưa các thầy cô giáo của thủ đô tăng cường vào dạy học ở Lâm Đồng. Rất nhiều cô gíáo xinh đẹp đã có mặt ở đây. Hạ là một trong những cô giáo như thế.
 

DANH CA KHÁNH LY KỶ NIỆM SINH NHẬT 80 TUỔI

 

Danh ca Khánh Ly nói con gái: “Con ở đây với mẹ, mẹ có thể đi bất cứ lúc nào”
Mới đây, kênh Jimmy TV đã chia sẻ một đoạn clip quay lại live show kỷ niệm sinh nhật danh ca Khánh Ly tròn 80 tuổi mới diễn ra cách đây ít hôm.
Được biết, danh ca Khánh Ly vừa trải qua trận đột quỵ, phải nằm viện và sức khỏe khá yếu. Nhưng bà vẫn cố đến sân khấu để giao lưu cùng khán giả.

NGHE TRỊNH CÔNG SƠN BÀY TỎ - Phạm Văn Kỳ Thanh

“…Tôi hình như, đã có lúc mang thân phận chiến tranh, rồi hoà bình, rồi tư sản và rồi cộng sản. Cái lý lịch đa mang này cũng đủ để tôi tự thấy mình là một loại công dân ngoại hạng…”

“…Tôi đi trồng và gặt lúa. Tôi đi trồng khoai, sắn, ở Cồn Tiên, trên bãi đất chằng chịt mìn có thể nổ bất cứ lúc nào ở cửa ngõ Trường Sơn. Tôi đi chợ nấu ăn. Tôi chở bột mì rải trắng cả một con đường như ngày xưa Mỵ Châu làm dấu cho Trọng Thuỷ. Tôi xếp hàng mua từng điếu thuốc hạng tồi. Tôi lãnh hàng tháng một lóng tay thịt mỡ không đủ cho một con mèo ăn. Và cứ thế nhiều năm, mù mịt. Nhưng có hề gì đâu, vì trên tất cả những vụn vặt, nhiễu nhương đó là Hà Nội, Huế, Sài Gòn. Là tình yêu chan chứa, là những mặn nồng mà cả một cuộc đời ngày trước chưa bao giờ được trao tặng một cách rộn rã, đậm đà và lộng lẫy đến như vậy…”
 

KHOẢNH KHẮC 頃刻 – Ung Chu, Hán Việt thông dụng

Nhiều người nói các phương ngữ phía Nam thường viết sai từ "khoảnh khắc" 頃刻 thành "khoảng khắc". Trong các phương ngữ này, chúng phát âm trong ngữ lưu nghe khá gần âm nhau và nhiều người liên kết ý nghĩa của nó với đơn vị "khoảng" thông dụng.
"Khoảnh" 頃 nghĩa là chốc lát, vụt chốc, khoảng thời gian rất ngắn. Ngoài ra nó cũng chính là đơn vị "khoảnh" dùng để đo diện tích đất đai tương đương 100 "mẫu" 畝
Ngày xưa có đơn vị thời gian "khắc" 刻. Người Việt có thành ngữ "đêm 5 canh, ngày 6 khắc". Đêm tính từ giờ Tuất đến giờ Dần (tức nay là 19 giờ tối đến 5 giờ sáng), ngày tính từ giờ Mẹo đến giờ Thân (tức nay là 5 giờ sáng đến 17 giờ chiều). Còn giờ Dậu (17 giờ đến 19 giờ) không phải ngày mà cũng không phải đêm.
"Khắc" 刻 vốn nghĩa là dùng dao để khắc. Ngày xưa người ta làm "đồng hồ" 銅壺 (bình bằng đồng, còn gọi là "lậu hồ" 漏壺) đều khắc các mức để định giờ, nên "khắc" 刻 trở thành đơn vị đo thời gian (khoảng cách thời gian giữa 2 vạch khắc).
Có nơi thì chia ngày đêm thành 100 khắc (hình dung lậu hồ khắc 100 vạch), tức 1 khắc khoảng 14 phút rưỡi so với ngày nay. Về sau khi đổi qua hệ 24 giờ, mỗi giờ 60 phút của phương Tây, khắc được tinh chỉnh thành 1/96 ngày, tức 15 phút tròn, đây là giá trị 1 "khắc" 刻 vẫn đang được dùng tại Trung Quốc.
"Khắc" 刻 trong Hán ngữ được khái quát hoá để gọi chung chung khoảng thời gian ngắn (cũng như "giây" và "phút" chỉ khoảng thời gian ngắn), hoặc mới tức khắc, tức thì, tức thời. Do đó, "khoảnh khắc" 頃刻 nói về khoảng thời gian rất ngắn, chốc lát.
--
"Khoáng" 曠 nghĩa là rộng rãi, trống trải (có khoảng cách, khoảng trống), bỏ trống không. Ý nghĩa này được Việt hoá thành âm "thoáng" để mô tả không gian trống trải không cản trở, hoặc dùng để mô tả sự phóng khoáng, hoặc để nói về tư tưởng cởi mở, phóng khoáng: không gian thoáng, nét vẽ thoáng, tư tưởng thoáng... "Khoảng" và "quãng" là 2 âm Việt hoá của "khoáng" 曠.
Khoảng thời gian rất ngắn cũng được gọi là "thoáng": thoáng thấy, một thoáng... Âm Việt hoá này được vận dụng vào một số tổ hợp Hán-Việt: "khoáng đãng" 曠簜 - "thoáng đãng", "khoáng đạt" 曠達 - "thoáng đạt", "thông thoáng" 通曠. Phát âm của "khoáng" và "thoáng" nghe gần giống nhau, tạo điều kiện biến âm trong khẩu ngữ. Ngày xưa "khách thứa" cũng bị biến thành "khách khứa".
 
                                                                                             Ung Chu

BÊN KIA MIỀN IM LẶNG 2 – Thơ Lê Văn Trung

    

Anh ngồi nhẩm từng khoảnh chiều trôi nhẹ

Thấy lòng mình trôi nhẹ giữa nhân gian

Những còn mất cũng vô cùng nhỏ bé

Những buồn vui như hoa nở hoa tàn

 

Anh đã đi rồi thầm mong dừng lại

Anh đã về rồi tiếc cuộc ra đi

Khi chật hẹp trong vòng tay trời đất

Xin nhẹ lòng như một thoáng mây bay

 

Anh ngồi nhớ con đường anh đã trải

Bàn chân đời rỉ máu những chông gai

Những nông nổi qua muôn vàn dặm mỏi

Nghe bên đời thổi buốt gió thiên tai

 

Rồi chợt thấy BÊN KIA MIỀN IM LẶNG

Anh bạc đầu ngồi đợi bóng anh qua

Ai biết được giữa trùng vây cuộc sống

Vẫn lang lang tìm kiếm một quê nhà

 

                                   Lê Văn Trung

                                 Tháng 3 - 2025

NHỚ TIỆM LƯU KHÁCH VÀ CHÁO TIM CẬT – Đinh Hoa Lư

Tôi hay nhắc về chuyện “ăn hàng” của Thành Phố Năm Xưa nhưng lại quên đi tiệm ăn Lưu Khách thì quả là thiếu sót.  Thành phố Quảng Trị có to lớn gì cho lắm để tôi quên nhắc lại cái tiệm này thì không phải chút nào.

Tiệm Lưu Khách có mũi tên màu đỏ

 
Chiếc vespa đang chạy trên Đường Trần Hưng Đạo sau khi qua tiệm sách Tao Đàn và cổng Quân Trấn. Nếu bạn đi lui lại cái băng rôn màu vàng sau xa quẹo trái là tới tiệm Lưu Khách, tiệm ngó ra là múi đầu đường Lê thái Tổ (cạnh lầu Đồng Dụng)
 

Con đường phố chính Trần Hưng Đạo chia hai bên này là Phan bội Châu đâm tuốt ra bờ sông. Bên này là bắt đầu con đường Lê thái Tổ từ Trần hưng Đạo đi qua Lưu Khách tới Đồng Dụng cắt Phan đình Phùng hơi nhếch một xí trước tiệm sửa xe motor Bảy Hiền theo bờ hồ chạy tuốt về Cửa Tiền tức cắt Phan Thanh Giản và cũng nắp theo bờ hồ đi qua bún bò Cô Em, Cô Ba và đi về trường Nguyễn Hoàng.

NGUỒN GỐC TỪ NGỮ “CHỦ XỊ” VÀ NỀN VĂN HÓA CHIẾU CỦA NGƯỜI VIỆT

Nếu quý anh chị và các bạn hay hội họp bạn bè để ăn nhậu giải trí thì hẳn quý anh chị và các bạn đã từng nghe tới danh từ "chủ xị". Tôi những tưởng "chủ xị" xuất phát từ "chủ trì" và sau khi các bô lão nhấp rượu mềm môi thì các cụ líu lưỡi mà đọc nhầm "chủ trì" sang "chủ xị". Nhưng tôi hoàn toàn sai. Trang Tiếng Việt Giàu Đẹp giải thích nguồn gốc danh từ "chủ xị" của tiếng Việt như sau:
 
"Chủ xị" là gì ? Nguồn gốc từ "Chủ xị" của người Việt 
 
Từ này đặc biệt phổ biến trong phương ngữ miền Nam, dùng để chỉ người chủ trì một cuộc họp, một bữa tiệc hay một chương trình nào đó. Dựa trên định nghĩa này ta có thể hiểu được chữ “chủ”, nhưng còn “xị” thì sao? Liệu điều này có liên quan gì đến “xị” trong “một xị rượu” hay không?