LỘC ĐỈNH KÝ: CHINH PHỤC GÁI, BIỂU TƯỢNG CỦA THU PHỤC VỀ CHÍNH TRỊ VÀ VĂN HÓA - Anh Nguyễn

Vi Tiểu Bảo đưa bảy người phụ nữ lên giường trong trích đoạn đáng nhớ ở hồi 39 Lộc Đỉnh Ký

Quá trình gom vợ của Vi Tiểu Bảo không chỉ là câu chuyện của một cá nhân. Rõ rệt hơn, nó là biểu tượng cho ý nghĩa nhất thống văn hóa của Lộc Đỉnh Ký. Ở cuối truyện, tác giả hé lộ cho ta biết về lai lịch của Vi Tiểu Bảo: mẹ y tiếp đủ mọi khách, chỉ thiếu người Tây Dương. Vi Tiểu Bảo là sự kết hợp của năm dòng máu Hán, Mãn, Mông, Hồi, Tạng, nói cách khác, y chính là ngụ ngôn của dân tộc Trung Hoa – một dân tộc kiêu ngạo, hãnh tiến, nhưng không ít lần trải qua những giai đoạn “nhược tiểu.” Nếu giải pháp của Vi Tiểu Bảo là sưu tập nữ nhân, thì giải pháp của dân tộc Trung Hoa là thu phục về chính trị và văn hóa.

Thử nhìn lại lai lịch bảy người vợ của Vi Tiểu Bảo: Tô Thuyên là phu nhân giáo chủ Thần Long Giáo gian hiểm, Song Nhi là người của Trang gia bị hại bởi văn tự ngục, Kiến Ninh công chúa nhà Thanh nhưng thực ra gốc gác thuộc Thần Long Giáo, Phương Di và Mộc Kiếm Bình của Mộc vương phủ Vân Nam, Tăng Nhu phái Vương Ốc, A Kha con gái Sấm Vương Lý Tự Thành. Bảy người bọn họ đến từ những tổ chức lớn nhỏ khác nhau nhưng cùng chung mục đích phản kháng triều đình nhà Thanh. Về cuối truyện, họ đều bị Vi Tiểu Bảo thâu tóm bằng nhiều thủ đoạn.

Quá trình chinh phục mỹ nhân của Vi Tiểu Bảo chính là ẩn dụ cho quá trình chinh phạt các thế lực chống đối, quy Trung Hoa về một mối của nhà Thanh. Ngay trong Lộc Đỉnh Ký, những cuộc tình của Vi Tiểu Bảo luôn diễn ra song song với việc khuất phục “thù trong giặc ngoài” của Khang Hy: bức hàng họ Trịnh ở Đài Loan, vô hiệu hoá Thiên Địa Hội, triệt thoái Nga La Tư-Mông Cổ-Tây Tạng, dẹp loạn Tam Phiên,…

*Cung cách của một Trung Hoa xâm lược và gây hấn

Thế nhưng trong quá trình viết Lộc Đỉnh Ký, Kim Dung luôn ý thức được tính thái quá, lố bịch, thậm chí cực đoan trong nền móng cai trị của Trung Quốc. Đối với nhân vật Vi Tiểu Bảo, việc tích luỹ đàn bà luôn sóng đôi với thắng lợi chiến tranh và hạ nhục kẻ thù. Quá trình này bắt đầu với những sự việc tưởng chừng rời rạc, nhưng khi nhìn một cách tổng thể, chúng đã khắc họa rõ nét tâm lý xâm lược/gây hấn của y. Vi Tiểu Bảo ôm ấp Phương Di trong chăn, trên kiệu chưa đủ, y phải chôn sống, đái lên đầu Lưu Nhất Chu người yêu nàng mới thỏa ý. Y dùng bàn tay Lạt ma sờ lên má A Kha, trêu ghẹo nàng, cưỡng hiếp nàng vô cùng khoái trá, nhưng y thích thú hành hạ tình địch Trịnh Khắc Sảng còn hơn thế. Vi Tiểu Bảo ngủ với Tô Thuyên khiến nàng có thai, rồi lại giết chết Hồng giáo chủ – kẻ bị y cắm sừng. Những cặp phạm trù hiếp/giết trên gây liên tưởng mạnh mẽ đến những cuộc chiến tranh mà đàn bà bị cưỡng dâm, bắt làm nô lệ, đàn ông bị xử tử. Do cách viết bông đùa của Kim Dung, những hành động của Vi Tiểu Bảo khiến chúng ta bật cười thay vì tức giận, nhưng ẩn sau đó là tư tưởng chiếm đóng, xâm lấn của dân tộc Trung Hoa.

Tâm lý này được phát tác đến đỉnh điểm trong chuyến xuất mã thu phục “quỷ La Sát” (quân Nga) của Vi Tiểu Bảo. Tâm lý chiến được Vi Tiểu Bảo áp dụng là lột truồng quân địch, dọa thiến chúng. Chiến lược đánh trận thật sự của y lại bắt nguồn từ một trò chơi: y đái vào ống nước bắn lên thành, từ đó nghĩ ra kế làm những vòi rồng (thủy long) phun nước nóng vào thành, khuất phục quân địch. Ngay cả viên tướng Nga khi bại trận cũng bị chính lính của y lột trần truồng. Những vòi rồng phun nước đầy tính phồn thực là biểu tượng cho sức mạnh dương tính vượt trội của nhà Thanh, áp đảo quân thù.

Vi Tiểu Bảo tằng tịu cùng công chúa Nga

Món quà kỉ niệm chiến thắng Vi Tiểu Bảo gửi cho công chúa Tô Phi Á (Sophia) chính là một bức tượng khỏa thân của y với dòng chữ “Ta mãi mãi yêu cô” – Kim Dung còn thêm vào chi tiết các phụ nữ Nga hay đến ve vuốt hạ thể bức tượng để cầu xin con trai. Hệ tư tưởng “Chinese Supremacy” vậy là đã được đẩy đến cùng cực rồi. Cuối cùng, khi kí văn tự Điều ước Ni Bố Sở (Treaty of Nerchinsk), Vi Tiểu Bảo chỉ viết nguệch ngoạc một chữ Tiểu (小):
Vi Tiểu Bảo cả mừng, nghĩ thầm viết chữ Tiểu thì mình nắm chắc trong tay, lúc ấy bèn nhấc bút lên, vẽ một hình tròn bên trái, một hình tròn bên phải sau đó sổ một nét thẳng xuống ở giữa.
Sách Ngạch Đồ mỉm cười nói “Được rồi, viết rất đẹp”. Vi Tiểu Bảo nghiêng đầu ngắm nghía chữ Tiểu, đột nhiên ngẩng lên trời cười rộ. Sách Ngạch Đồ ngạc nhiên hỏi “Vi đại soái có gì mà cười?”. Vi Tiểu Bảo cười nói “Ngươi nhìn chữ này một con chim hai quả trứng, há không phải là như thế sao?”. Các quan lớn bên nhà Thanh không kìm được đều hô hô cười rộ, cả đám tùy tùng và thân binh cũng cười thành tiếng.

Lộc Đỉnh Ký được coi là một kỳ thư, và cũng là tác phẩm Kim Dung tự cho là hay nhất của mình. Nhân vật chính Vi Tiểu Bảo thì đã hóa thành một phần không thể thiếu của văn hóa đại chúng Trung Quốc. Nhiều cuốn sách trở nên rất ăn khách nhờ bàn về việc áp dụng tính cách của Vi Tiểu Bảo vào đời sống hay kinh doanh, ví dụ như Vi Tiểu Bảo thần công của Liu Tianci, Sang Mỹ dự Lộc Đỉnh Ký của Feng Liangnu, Vi Tiểu Bảo khải thị lục của Jin Ge, Khả dĩ để hiếu liêm: Vi Tiểu Bảo thoại thuyết của Zhang Mu.

Cuộc đời của Vi Tiểu Bảo có nhiều cái “số Một”: y là học trò của đệ nhất võ lâm Trần Cận Nam, đã từng diện kiến đệ nhất mỹ nhân Trần Viên Viên, kết giao với đệ nhất gian hùng Ngô Tam Quế, biết được bí mật kho báu đệ nhất thiên hạ Lộc Đỉnh Sơn. Thế nhưng Kim Dung không bao giờ cho phép người đọc quên đi hai điều: thứ nhất là xuất thân thấp hèn của Vi Tiểu Bảo, thứ hai là trình độ văn hóa vô cùng “ọt ẹt” của y.

Vi Tiểu Bảo nghe Trần Viên Viên hát Viên Viên khúc.

Những người anh hùng trong tiểu thuyết Kim Dung đa phần là những hán tử thô hào, lỗ mãng, ít năng khiếu văn thơ. Thế nhưng Vi Tiểu Bảo là một trường hợp cá biệt. Y hoàn toàn mù chữ, nhưng lại mê truyện xưa tích cổ. Trí nhớ của y lèm nhèm không tốt, nhưng lại có khả năng biến báo thần kỳ. Nền văn minh vĩ đại của dân tộc Trung Hoa khi lọc qua Vi Tiểu Bảo đã biến thành một phiên bản lỗ chỗ, “tạp pí lù,” chẳng khác nào phản chiếu của một tấm gương biến dạng, thế nhưng phiên bản đó vẫn đặc sệt tư duy Đại Hán. Và tư duy đó chính là nền tảng đem đến “đại công cáo thành” cho Vi Tiểu Bảo, dù không theo cách mà ta mong đợi. Đó là những điểm mà chúng ta cần phân tích trong bài này.

Biến dạng văn hóa tầng thứ nhất: đụng đến chữ nghĩa là dùng sai
Ở tầng thứ nhất của sự biến dạng văn hóa, Vi Tiểu Bảo thường xuyên sử dụng sai các thành ngữ, tục ngữ, tên gọi. Những câu nói sai của Vi Tiểu Bảo là một kho tàng truyện cười của Lộc Đỉnh Ký. Song chớ coi thường chúng. Kim Dung đã sử dụng chính những trò đùa bông lơn này để khắc họa tính cách Vi Tiểu Bảo. Một lời nói ra bốn ngựa (tứ mã) khó đuổi đã bị y thay bằng ngựa chết (tử mã). Ngựa chết thì còn đuổi thế nào? Hay “Nghiêu Thuấn Vũ Thang” là mỹ từ để ca tụng những vị vua tài đức, lấy từ danh hiệu của Đế Nghiêu, Đế Thuấn, Đại Vũ, Thành Thang. Biết Khang Hy thích được nịnh là Nghiêu Thuấn Vũ Thang, Vi Tiểu Bảo rất chăm chỉ vỗ mông ngựa, song y luôn nói nhầm thành “điểu sinh ngư thang” (canh chim-sinh-cá).

Vi Tiểu Bảo là một con vẹt lặp lại những câu nói hoa mỹ chứ trong bụng y không có một mảy may chữ nghĩa thánh hiền. Ngoài ra, y cũng chẳng hề tôn thờ những giá trị mơ hồ như nói lời phải giữ lấy lời, thương dân như con, v.v,.. Đối với y, chúng chỉ là những lời rỗng tuếch, và y… không hẳn đã sai. Thông qua Vi Tiểu Bảo, Kim Dung đã biểu lộ sự chán ngán với những khẩu hiệu vô nghĩa, mị dân đầy rẫy trong lịch sử Trung Quốc. Đúng như Khang Hy nhận xét, những lãnh đạo càng thích được ca tụng thì cai trị lại càng không ra gì!

Vi Tiểu Bảo làm quan to

Tư duy Đại Hán mà chúng ta đã bàn đến ở bài trước cũng bộc lộ rất rõ ở tầng thứ nhất này. Người Hán luôn coi mình là chủng tộc đỉnh cao, họ không chỉ coi thường các dân tộc lân bang, từ thời Xuân Thu đã gọi họ là Tứ di (bốn thứ mọi rợ: nam Man, bắc Địch, đông Di, tây Nhung), mà còn khinh miệt cả người Tây phương nữa. Vi Tiểu Bảo nói sai tiếng Trung Quốc chưa đủ, mà còn nói sai cả… tiếng Nga. Hai viên sĩ quan cấp cao của Nga có tên Hoa Bát Tư Cơ và Tề Nặc Lạp Phu bị y gọi chệch thành Vương Bát Tử Kê (gà chết khốn nạn) và Trư La Noạ Phu (heo chó hèn hạ). Trong con mắt khinh thị của Vi Tiểu Bảo, người Tây phương là công dân hạng hai, thậm chí chỉ nhỉnh hơn động vật một chút. Tư tưởng Trung Quốc là trung tâm thế giới, cái rốn vũ trụ được biểu lộ rất rõ qua cách ăn nói của Vi Tiểu Bảo.

**Nhìn đâu cũng ra cờ bạc và gái đẹp

Ở tầng thứ hai của sự biến dạng văn hóa, Vi Tiểu Bảo đã bộc lộ nhiều khía cạnh thú vị trong tâm lý bản thân. Vi Tiểu Bảo sống chết vì cờ bạc và gái đẹp đến mức chúng ăn sâu vào tiềm thức, trở thành hệ quy chiếu của y. Khi nghe về Gia Định tam đồ (ba lần tàn sát của quân Thanh ở Gia Định,) cái đầu mê đánh bạc của y lại diễn giải thành:

“Lão Hoàng gia và hoàng thượng đều nói Gia Định tam đồ giết quá nhiều người, là sự kiện rất thê thảm, tại sao đánh bạc ba lần mà lại giết chết rất nhiều người? Không biết Gia Định ở đâu nhỉ? Người ở đó chắc đánh bạc giỏi lắm, phải hết sức cẩn thận mới được”.

Một lần khác, Vi Tiểu Bảo đưa bảy người phụ nữ lên giường trong trích đoạn đáng nhớ ở hồi 39. Y vừa kết bái thành huynh đệ với vương tử Mông Cổ, mà A Kỳ lại là tình nhân của nghĩa huynh, vậy có nên bế luôn nàng lên giường hay không? Vi Tiểu Bảo đã tự hội thoại với bản thân mình như sau:
Vi Tiểu Bảo thấy nàng dung mạo kiều diễm, hơi thở gấp rút, lồng ngực không ngừng nhô lên hạ xuống, chợt thấy hối hận, “Mình kết nghĩa với đại Lạt ma và vương tử Mông Cổ không phải là tâm đầu ý hợp, chẳng qua chỉ là mưu kế, lừa cho họ không giết mình thôi. Đại ca nhị ca gì gì đều là thuận miệng nói bừa. Cô nương A Kỳ xinh đẹp như thế mà phải gọi là nhị tẩu thì quá đáng tiếc, chẳng bằng cứ lấy làm vợ luôn cho xong. Trong chuyện Tam tiếu nhân duyên cửu mỹ đồ, Đường Bá Hổ có tới chín người vợ. Nếu mình tính luôn A Kỳ vào chẳng qua cũng chỉ có tám mỹ, còn thiếu một mỹ. Phì, phì, phi! Con đĩ già vừa già vừa dữ, làm sao có thể tính là một mỹ chứ?”.

Vi Tiểu Bảo trêu ghẹo Phương Di, Mộc Kiếm Bình trong chăn

So với Đường Bá Hổ thì thiếu một mỹ, còn phải trừ thái hậu giả ra thì thiếu tới hai mỹ, quả thật kém hơn quá nhiều, lúc ấy liền bế A Kỳ lên đi vào phòng. Nhưng đi được vài bước, chợt nghĩ “Quan Vân Trường ngàn dặm đưa hoàng tẩu, cũng không đem Lưu đại tẩu biến thành Quan nhị tẩu. Vi Tiểu Bảo bảy bước đưa vương tẩu, cũng không thể quá không biết nghĩa khí, thiếu hai mỹ thì thiếu hai mỹ, sợ gì tương lai không tìm được cho đủ?”. Lúc ấy lập tức xoay người, lại bế A Kỳ ra đặt lên ghế.

Đây là trích đoạn rất ngộ nghĩnh. Đường Bá Hổ hay Đường Dần chính là một họa gia nổi tiếng đời Minh với các bức vẽ mỹ nhân phong tình. Ông chính là tác giả bức tranh người đẹp lả lơi “Hải đường xuân thuỵ” đặt trong phòng ngủ của Tần Khả Khanh và một loạt tranh Xuân Cung Đồ khác. (Thực ra trên đời không hề tồn tại một bức nào của Đường Bá Hổ có tên “Hải đường xuân thụy” cả – đây là biện pháp “trong thực có ảo” của Tào Tuyết Cần, nhưng xin để bài khác bàn sau). 

Đường Bá Hổ có một người vợ tên là Thẩm Cửu Nương, tam sao thất bản, thiên hạ tưởng ông có đến chín người vợ. Đây là Vi Tiểu Bảo “bé cái nhầm”, nhưng lỗi này không quá nặng. Khối người mắc lỗi tương tự, thậm chí ngay ở Hong Kong cũng có bộ phim Đường Bá Hổ điểm Thu Hương của Châu Tinh Trì, trong đó Đường Bá Hổ có chín vợ thật! Điểm cốt yếu ở đây nằm ở tư tưởng “quyết không chịu thiệt” của Vi Tiểu Bảo. Tuy ở những giây phút chênh vênh giữa chính và tà, Vi Tiểu Bảo luôn hãm lại vừa đủ để không hóa thành kẻ phản diện, song tư tưởng này luôn chi phối mọi hoạt động của y. Vi Tiểu Bảo có thể thua ai, chứ nhất quyết không kém vế trong cờ bạc và đàn bà!
                                                                                    Anh Nguyễn
 *
Nguồn:
https://nghiencuulichsu.com/2017/05/03/vi-tieu-bao-thang-vo-lai-nho/

(*) Đây là cách Kim Dung gọi Vi Tiểu Bảo trong bài viết 韋小寶這小家貨  “Wei Xiaobao zhe xiao jiahuo” (Vi Tiểu Bảo thằng vô lại nhỏ) đăng năm 1981.