NĂM TỴ NHỚ BÀI THƠ "RẮN" TƯƠNG TRUYỀN CỦA LÊ QUÝ ĐÔN – Gs Mạc Văn Trang giới thiệu

 

Người ta kể rằng, một hôm, Tiến sĩ Vũ Công Trấn đến thăm Tiến sĩ Lê Phú Thứ là người bạn cùng đỗ Tiến sĩ khoa Giáp Thìn 1724 (sau đổi là Lê Trọng Thứ). Nghe con bạn là Lê Quý Đôn còn trẻ mà đã hay chữ, nên ông Trấn lấy đầu đề "Rắn đầu biếng học" để thử tài. Ít phút sau, Lê Quý Đôn đã làm xong bài thơ dưới đây:
 

RẮN ĐẦU BIẾNG HỌC

 

Chẳng phải "liu điu" vẫn giống nhà!

"Rắn đầu" biếng học quyết không tha

Thẹn đèn "hổ lửa" đau lòng mẹ,

Nay thét "mai gầm" rát cổ cha.

"Ráo" mép chỉ quen tuồng lếu láo,

"Lằn" lưng chẳng khỏi vết roi da.

Từ nay "Trâu" Lỗ [1] xin siêng học,

Kẻo "hổ mang" danh tiếng thế gia!

 

Chú thích:

▲ "Trâu" ở đây chỉ loài rắn hổ trâu, ngoài ra còn dùng để ám chỉ quê của Mạnh Tử. Còn "Lỗ" ở đây ám chỉ quê của Khổng Tử.