“TỲ BÀ HÀNH” THƠ CỦA BẠCH CƯ DỊ - Dịch giả Phan Huy Thực, Nguyễn Hoàng Tuân giới thiệu

 

TỲ BÀ HÀNH

 

Bến Tầm Dương, canh khuya đưa khách.

Quạnh hơi thu, lau lách đìu hiu.

Người xuống ngựa, khách dừng chèo,

Chén quỳnh mong cạn, nhớ chiều trúc ti.

Say những luống ngại khi chia rẽ,

Nước mênh mông dầm vẻ gương trong.

Tiếng tỳ chợt vẳng trên sông,

Chủ khuây khoả lại, khách dùng dằng xuôi.

Lần tiếng sẽ hỏi ai đàn tá?

Dừng tiếng đàn, nấn ná làm thinh.

Dời thuyền nèo hỏi thăm tình,

Chong đèn, thêm rượu, còn dành tiệc vui.

Mời mọc mãi thấy người bỡ ngỡ,

Tay ôm đàn che nửa mặt hoa.

Vặn đàn vài tiếng dạo qua,

Tuy chưa nên khúc, tình đà thoảng hay.

Nghe não nuột mấy dây bứt rứt,

Dường than niềm tấm tức bấy lâu.

Mày chau, tay gảy khúc sầu,

Giãi bày mọi nỗi trước sau muôn vàn.

Ngón buông, bắt, khoan khoan dìu dặt,

Trước "Nghê thường", sau thoắt "Lục yêu".

Dây to nhường đổ mưa rào,

Nỉ non dây nhỏ như chiều chuyện riêng.

Tiếng cao thấp lựa chen lần gảy,

Mâm ngọc đâu thoắt nảy hạt châu.

Trong hoa, oanh ríu rít nhau,

Suối tuôn róc rách chảy mau xuống ghềnh.

Tiếng suối lạnh, dây mành ngừng tắt,

Ngừng tắt nên phút bặt tiếng tơ.

Ôm sầu, đau giận ngẩn ngơ,

So ra lặng lẽ bấy giờ càng hay.

Bình bạc vỡ tuôn đầy mạch nước,

Ngựa sắt giong, sàn sạt tiếng đao.

Cung đàn trọn khúc thanh tao,

Tiếng buông xé lụa, lựa vào bốn dây.

Thuyền mấy lá đông tây lặng ngắt,

Một vầng trăng trong vắt lòng sông.

Ngậm ngùi đàn bát xếp xong,

Áo xiêm khép nép hầu mong giải lời.

Rằng xưa vốn là người kẻ chợ,

Cồn Hà Mô trú ở lân la.

Học đàn từ thuở mười ba,

Giáo phường đệ nhất sổ đà chép tên.

Gã thiện tài sợ phen dừng khúc,

Ả Thu Nương ghen lúc điểm tô.

Ngũ Lăng, chàng trẻ ganh đua,

Biết bao the thắm chuốc mua tiếng đàn.

Vành lược bạc gãy tay nhịp gõ,

Bức quần hồng hoen ố rượu rơi.

Năm năm lần lữa vui cười,

Mải trăng hoa chẳng đoái hoài xuân thu.

Buồn em trẩy, lại lo dì thác,

Lần hôm mai đổi khác hình dung.

Cửa ngoài xe ngựa vắng không,

Thân già mới kết đôi cùng khách thương.

Khách trọng lợi khinh thường ly cách,

Mải buôn chè, sớm tếch miền khơi.

Thuyền không đậu bến mặc ai,

Quanh thuyền trăng dãi, nước trôi lạnh lùng.

Ðêm khuya, sực nhớ vòng tuổi trẻ,

Lệ trong mơ hoen vẻ phấn son.

Nghe đàn ta đã chạnh buồn,

Lại rầu nghe nỗi nỉ non mấy lời.

Cùng một lứa bên trời lận đận,

Gặp gỡ nhau lọ sẵn quen nhau.

Từ xa kinh khuyết bấy lâu,

Tầm Dương đất trích, gối sầu hôm mai.

Chốn cùng tịch lấy ai vui thích,

Tai chẳng nghe đàn địch cả năm.

Sông Bồn gần chốn cát lầm,

Lau vàng, trúc võ nảy mầm quanh hiên.

Tiếng chi đó nghe liền sớm tối,

Cuốc kêu sầu, vượn hót nỉ non.

Hoa xuân nở, nguyệt thu tròn,

Lần lần tay chuốc chén son riêng ngừng.

Há chẳng có ca rừng địch nội,

Giọng líu lo, nhiều nỗi khó nghe.

Tiếng tỳ chợt vẳng canh khuya,

Dường như tiên nhạc gần kề bên tai.

Hãy ngồi lại gảy chơi khúc nữa,

Sẽ vì nàng soạn sửa bài ca.

Tần ngần dường cảm lời ta,

Rén ngồi bắt ngón đàn đà kíp dây.

Nghe não nuột khác tay đàn trước,

Khắp tiệc hoa tuôn nước lệ rơi.

Lệ ai chan chứa hơn người?

Giang châu Tư Mã đượm mùi áo xanh.

*

Nguồn:
https://www.facebook.com/share/p/15ku75bmeh/?

                                                         Nguyễn Hoàng Tuân giới thiệu

(*) Dịch giả Phan Huy Thực là con cháu của dòng họ Phan Huy, ông là con trai thứ hai của cụ Phan Huy Ích , là anh của Phan Huy Chú, và là cha của Phan Huy Vịnh.

Phan Huy Vịnh bị nhiều người hiểu lầm là dịch giả của Tỳ Bà Hành, nhưng không phải. Bản dịch xuất sắc ở trên là của cha ông.
Điều thú vị ở bản dịch của cụ gồm 22•28=616 chữ, nghĩa là, trong bản dịch, cụ Phan Huy Thực đã dịch với 22 khổ SONG THẤT LỤC BÁT, đúng bằng 616 chữ của tác giả TỲ BÀ HÀNH; quả là tuyệt vời!