Kính họa:"TRƯNG NỮ VƯƠNG" - Nữ Sĩ Ngân Giang
NGHĨA KHÍ HAI BÀ TRƯNGNữ Vương khởi nghĩa trừ xâm lược [1]Nợ nước thù nhà mộng chẳng rơiDũng khí hiên ngang hòa biển cảTinh thần bất khuất vượt trùng khơiHai Bà vung kiếm gìn non nướcGiặc Hán tiêu tùng bỏ mão đaiGiao Chỉ thắng trận xây đất nướcCổ Loa đón Tết nở hoàng maiQuốc gia thế sự lòng trăn trởLãnh thổ quân thù mộng tái laiTướng sĩ trần gian lòng dũng cảmLinh hồn âm cảnh dạ bùi ngùi...Quân thù ác độc luôn giày xéoChính nghĩa gian tà đã thấu aiQuyết tử giữ nhà yêu tổ quốcXông pha chống giặc thuận lòng TrờiHào khí Anh hùng lừng trang sửTô Định... tháo lui sợ bóng voiBắc Thuộc tàn quân lo tẩu tánNam hùng Vương Nữ đất trời soi…Đức Hạnh09 12 2021
[1] (Khởi nghĩa Hai Bà Trưng là cuộc khởi nghĩa chống Bắc Thuộc đầu tiên trong lịch sử Việt Nam do hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị lãnh đạo. Cuộc khởi nghĩa đã đánh đuổi được lực lượng cai trị nhà Đông Hán ra khỏi Giao Chỉ (tương đương một phần Quảng Tây, Trung Quốc và Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ Việt Nam hiện nay)
TRƯNG NỮ VƯƠNGThù hận đôi lần chau khóe hạnMột trời loáng thoáng bóng sao rơi.Dồn sương vó ngựa xa non thẳmGạt gió chim bằng vượt dặm khơiNgang dọc non sông đường kiếm mã,Huy hoàng cung điện nếp cân đai.Bốn phương gió bãi lùa chân ngựa,Tám nẻo mưa ngàn táp đóa mai.Máu đỏ cốt xong thù vạn cổNgai vàng đâu tính chuyện tương lai !Hồn người chín suối cười an ủiLệ nến năm canh rỏ ngậm ngùi.Lạc tướng quên đâu lời huyết hậnNon Hồng quét sạch bụi trần ai.Cờ tang điểm tướng nghiêm hàng trận,Gót ngọc gieo hoa ngát mấy trời…Ải Bắc quân thù kinh vó ngựaGiáp vàng, khăn trở lạnh đầu voi,Chàng ơi ! Điện ngọc bơ vơ quá!Trăng chếch. Ngôi trời bóng lẻ soi.Nữ Sĩ Ngân Giang
*
Nữ Sĩ Ngân Giang
BẢN THAM LUẬN CỦA THIÊN SỨ ĐỌC TRONG HỘI THẢO KHOA HỌC VỀ THƠ NGÂN GIANG
Trích
Có thể nói rằng chỉ đến khổ thơ thứ 5 thì sự thăng hoa của một tài hoa thơ, cùng với những gía trị nhân bản và tình yêu con người mới lên đến tận cùng. Tính minh triết sâu sắc qua hình tượng đặc thù của nghệ thuật thi ca cũng thể hiện một cách rất sắc sảo ở khổ thơ này.
Trích
Có thể nói rằng chỉ đến khổ thơ thứ 5 thì sự thăng hoa của một tài hoa thơ, cùng với những gía trị nhân bản và tình yêu con người mới lên đến tận cùng. Tính minh triết sâu sắc qua hình tượng đặc thù của nghệ thuật thi ca cũng thể hiện một cách rất sắc sảo ở khổ thơ này.
“Ải Bắc quân thù kinh vó ngựaGiáp vàng, khăn trở lạnh đầu voi,”
Chỉ với hai câu thơ với hình tượng thật là đắt giá. Ngựa vốn là loại động vật vô ý thức mà phải “kinh vó” trước uy danh và chiến công hiển hách của Hai Bà, đủ thấy được sự tàn khốc và sự thành công của cuộc kháng chiến do Hai Bà lãnh đạo. Nhưng trong cái uy dũng chung của cả một dân tộc thì vẫn ẩn chứa nỗi thương đau rất nhân bản và một mục đích chính nghĩa của cuộc kháng chiến– thông qua hình tương bi thương rất riêng của Bà Trưng Trắc:
“Giáp vàng, khăn trở lạnh đầu voi,”
Tài tình quá! Chỉ một câu thơ và chỉ bằng hình tượng, đã không thể trộn lẫn hình ảnh một liệt nữ anh hùng nào trong lịch sử thế giới. Vì đó chính là hình tượng đặc trưng của Hai Bà Trưng. Sự bi thương đến mức “lạnh” cả đầu voi thì thật là một từ rất đắt và không thể thay thế. Với hai câu thơ này – qua hình tượng song đối “voi”, “ngựa” – thì sự hào hùng bi tráng không chỉ dừng lại ở hành vi con người mà đã lan đến cả cõi vô tri.
*
Cả bài thơ đã là sự tuyệt vời trong thi ca Việt. Nhưng chính hai câu kết mới là nguyên nhân để bài thơ Trưng Nữ Vương đi vào cõi bất tử của thi ca Việt Nam. Chính hai câu kết mới để tất cả mọi diễn biến dồn dập, hoành tráng bi hùng của cuộc kháng chiến Hai Bà Trưng, được miêu tả trong bài thơ trước đó, như hòa nhập với hư vô, vươn đến tận cõi bất tử.
“Chàng ơi ! Điện ngọc bơ vơ quá!Trăng chếch. Ngôi trời bóng lẻ soi.”
Đọc đến hai câu này, những hình tượng khốc liệt, bi tráng trong cuộc kháng chiến của Hai Bà Trưng trong thơ, như đọng lại và nhường cho một không gian khác: Không gian nội tâm của con người. Và chính trong không gian nội tâm này là đoạn kết cho cả bài thơ, là sự thăng hoa của tài hoa và tư duy thơ của Nữ Sĩ Ngân Giang. Ở đây những hình tương đối nhau không chỉ ở đối câu, đối chữ mà còn đối về cả ý, cả tình, cả tư duy và làm nổi bật tính minh triết của nó, ngay trong một câu:
“Chàng ơi ! Điện ngọc bơ vơ quá!”
Nỗi bơ vơ của con người trong đời sống thế nhân vốn chỉ là lẽ thường tình. Nhưng cái nội tâm “bơ vơ” thường nhân ấy, khi đặt cạnh “Điện Ngọc” – một hình tượng của tột đỉnh phù hoa – thì đó lại là cái nền cao ngất để đưa sự “bơ vơ” lên đến tận cùng không còn nơi bấu víu.
“Chàng ơi ! Điện ngọc bơ vơ quá!”
Có thể nhận xét rằng: Một câu thơ thuộc hàng huyền thoại thi ca, khi nó miêu tả và cô lập được một trạng thái trừu tượng: Trạng thái tâm tư đau khổ tận cùng của con người.
Nhưng đáp lại trạng thái đau khổ tận cùng đó, thì lại là sự lãnh cảm của ngoại cảnh, qua câu:
“Trăng chếch. Ngôi trời bóng lẻ soi.”
Cả một không gian mênh mông, im ắng bao trùm lên một hình tượng của quyền lực tối hậu, nhưng bất lực trước khoảng trồng trong không gian nội tâm của tình yêu con người.
Hai câu đối nhau, hòa quyện, tiếp nối liên hoàn với nhau và cùng đưa đến một chủ đích: Sư cô đơn tận cùng trong tâm hồn con người và không tìm được sự đồng cảm. Nhưng tất cả hình tượng trong hai câu này, lại toát lên tính minh triết rất nhân bản, làm nên đoạn kết vô tiền khoáng hậu của bài thơ, để hồn thơ thăng hoa đến tận cõi vĩnh hằng. Đó chính là sự ca ngợi tình yêu con người vượt lên trên tất cả.
“Điện Ngọc” – Đó là đỉnh cao của sự phú túc vật chất mà thế nhân hằng mơ ước. “Ngôi trời” – Đó là quyền lực tối hậu thống trị cõi nhân gian. Nếu như những khổ đau nơi trần thế đến từ tham vọng của chính con người vì quyền lực và của cải – Thì ở đây – Trong thơ Ngân Giang – cụ thể trong bài Trưng Nữ Vương này – “Điện Ngọc” cũng bơ vơ “ngôi trời” còn lẻ bóng. Ở đây, chính tình yêu con người mới là những gía trị đích thực vượt lên mọi tham vọng của tha nhân. Mà chính quyền lực tối hậu và của cải phù hoa chất ngất ấy, chỉ là cái nền cho tình yêu con người bay bổng trong cõi vĩnh hằng.
Hai câu cuối đề cao tính nhân bản và tình yêu con người, bên cạnh những hình ảnh hào hùng, bi tráng của cuộc chiến, đã làm nên một sức năng qua hình tượng thi ca trở thành một đối trọng của cả bài thơ, khiến bài thơ trở nên bất tử.
Hình ảnh con người bơ vơ bên “Điện Ngọc” và sự vô cảm của ánh trăng suông trong cõi mênh mông vô tận, soi một “ngôi trời” lẻ bóng, như một nét khắc họa tuyệt diệu đến huyền vĩ của nghệ thuật thi ca, khi miêu tả nỗi cô đơn tận cùng và khẳng định tình yêu con người chính là ước vọng cuối cùng cao quý nhất trong kiếp tha nhân.
Cùng với sự hào hùng bi tráng của cuộc kháng chiến Hai Bà Trưng trong sử Việt, vẻ đẹp tuyệt mỹ của bài thơ Trưng Nữ Vương mang đầy tình minh triết và nhân bản về tình yêu con người, sẽ vĩnh viện là ngôi sao sáng lấp lánh trên dòng Ngân Giang...
Thiên Sứ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét