TRƯA HÈ NGHE TIẾNG RU CON – Đinh Hoa Lư

 

                       

Chào bạn đọc,
   
Ắt hẳn bạn có thể đoán những cảm nghĩ của tác giả sắp viết ra đây là gì? Người viết muốn kể cho bạn nghe một lời ru hay thanh âm êm đềm trong vùng trời kỷ niệm. Ngày xưa có xóm vắng trưa hè khi quê hương Quảng Trị đang vào hạ. Mùa hạ của nắng nam Lào- nhưng cơn nóng như nung- khiến cả thành phố im phăng phắc dưới bầu trời oi ả. Làn không khí như đứng yên, không gian im lìm cùng trân mình chịu đựng...
 
Thế mà lạ làm sao? văng vẳng đâu đó có tiếng ru con “à ơi’ trong xóm. Người viết tin rằng các bạn giống tôi,  có thể nhớ lại tiếng ru con à ơi trong cơn nắng hạ. Tiếng mạ ru, có khi có cả tiếng mệ ru cháu cho đứa trẻ thiếp mau trong giấc ngủ yên lành. Hình như cơn nóng mùa hè cũng vơi đi theo bao lời ru dịu dàng thương cảm.
  
Bầu trời Quảng Trị nắng chang chang, không một đám mây. Những tàu lá chuối trông như 'lịm đi' dưới sức nóng ban trưa. Mấy tàng sầu đông còn chịu được, phủ bóng im; nhiều lùm hoa tim tím, tỏa hương khắp xóm. Có con chim sâu còn kêu chiêm chiếp, tiếng nghe như rời rạc, lẻ loi. Trong không gian nóng bức, tĩnh lặng có tiếng ru con làm người nghe bỗng nhiên  mát lòng, rung động:
 

À ơi mẹ già tham việc tiếc công

Cầm duyên con lại thu đông mãn rồi...

 

Hay
 

Mẹ ơi chớ đánh con đau

Để con bắt ốc hái rau mẹ nhờ

Bắt ốc ốc nhảy lên bờ

Hái rau rau héo mẹ nhờ chi con?...

  
Bao nhiêu ý nghĩa mộc mạc nhưng sâu lắng từ lời ru truyền khẩu như đưa  chúng ta cùng nhau hướng về một khoảng trời, một thanh âm chứa chan trong vùng kỷ niệm. Qua hơn nửa đời người tiếng ru con đó vẫn mãi nằm trong tiềm thức hay theo người nghe đi suốt cuộc đời.

Những lúc nhớ về quãng đời thơ ấu biết bao hình ảnh và thanh âm. Nhưng bàng bạc trong đó có những lời ru xưa đó là lời của mạ của mệ hay bà con lối xóm như những lớp trầm tích lắng đọng tận đáy lòng. Những ấn tượng, nhiều rung cảm từ bao buổi trưa hè chỉ có tiếng ru con lan trải êm ả lan xa trong xóm vắng. Lời ru ngọt ngào êm đềm quá!  Có thể đó là thanh âm từ lúc tôi mới chào đời, của ngoại hay của mạ của dì tôi ...
 
Rồi những câu như:

Chàng ơi phụ thiếp làm chi?

Thiếp là cơm nguội để khi đói lòng...

 
Thú thật tôi cảm động nhất là mấy câu tôi còn nhớ được. Ôi thương sao phận đàn bà, phụ nữ VN, một xã hội ngày đó nhưng không biết qua bao thế hệ mới nhận chân ra đó là nỗi buồn da diết đến thế sao?
 
Hay:

Đói lòng ăn nửa trái sim

Uống lưng bát nước lên non tìm chồng...

 
Người đàn bà trung trinh đó chỉ ăn một nửa trái sim thôi còn một nửa để dành hay chỉ uống lưng bát nước để tiếp nối cuộc hành trình tìm chồng hay có thể do đức tính hi sinh và thương yêu chồng dù chỉ một "trái sim hay lưng bát nước" người vợ vẫn để dành một nửa, hầu mong mang lại cứu  chồng trên chốn non xanh...
 
Đức tính yêu thương và chung thủy trong lời ru của một người mẹ còn nối tiếp cho tôi nghe:
 

Thương nhau tam tứ núi cũng trèo

Thất bát sông cũng lội cửu thập đèo cũng qua ...

 
Đúng vậy, sau buổi Can Qua của nửa thế kỷ trước, biết bao bóng dáng người vợ người mẹ VN gồng gánh lên non bới xách cho chồng đang bị kẻ chiến thắng hành hạ tù đày trên non xanh núi thẳm. Những con đường Trường sơn lạ lẫm, mấy con đường mòn của núi rừng Việt Bắc của Cao Bằng Lạng Sơn nhưng lòng thương chồng từng khiến bao người vợ tù năm xưa vượt qua khốn khó và nỗi sợ hãi rừng thiêng thú dữ lặn lội tìm chồng...
 
Thế mà đã năm thập niên rồi, từ ngày miền nam mất nước, tình tự quê hương có thêm lời ca dao nào để ghi nhớ chuyện xưa ?
Người vợ trong lời ca dao, đó là phận nữ nhi “xuất giá tòng phu” một lòng vì chồng con và chỉ một ước mơ cho thân phận:
 

Tay bưng dĩa muối chắm gừng

Gừng cay muối mặn xin đừng phụ nhau ...

Đạo phu thê ngày đó tôi nghe sao thâm trầm lắng đọng cùng khắn khít với nhau với hai chữ thủy chung của người mẹ người vợ hay nói chung là người phụ nữ quê mình.
Cả một bầu trời như lặng yên cùng đầy cảm xúc. Đó là cảm giác xúc động cùng trân trọng khi tôi vừa mới lớn biết nghe biết nhận thức biết thương yêu bà con lối xóm.
 
Nhớ quá khứ, tôi kể bạn nghe một tâm tình về tiếng hò ru con ngày cũ. Tôi tin bạn và tôi, mọi người ai cũng nhớ và thương.  Lim dim mắt thả hồn về một thuở xa xưa, có những buổi trưa hè êm đềm lời ru- những câu hò chẳng khác chi bản tình ca dân tộc, theo quê hương đi mãi ngàn năm.
 
                                                                           Đinh Hoa Lư edition