HAI BÀI THƠ “MAI TUYẾT” CỦA LƯ MAI PHA – Đỗ Chiêu Đức

Tuyết Mai nhị thủ của Lư Mai Pha

                                   
TUYẾT MAI Nhị Thủ 雪梅二首 là hai bài thơ thất ngôn tứ tuyệt nói về MAI TUYẾT và THƠ của thi nhân Lư Mai Pha 盧梅坡 đời Nam Tống. Hai bài thơ đã nói lên sự gắn bó không thể tách rời giữa Hoa mai, Tuyết trắng và Thơ ca; một sự kết hợp tuyệt vời của "Ba trong Một" mà nếu thiếu mất Một thì sẽ không thể tạo nên cái không gian và cảnh trí đẹp đặc sắc của buổi đầu xuân, khi Chúa Xuân vừa ngự đến...      
Nào, ta hãy đọc hai bài thơ nầy để đón chào Đông Quân của GIÁP THÌN 2024 nhé!...
    

其一                             KỲ NHẤT

梅雪爭春未肯降，     Mai Tuyết tranh xuân vị khẳng hàng,

騷人擱筆費評章。     Tao nhân các bút phí bình chương.

梅須遜雪三分白，     Mai tu tốn tuyết tam phân bạch,

雪却輸梅一段香。     Tuyết khước thâu mai nhất đoạn hương.

 

* Chú thích:
    - Hàng 降 : là đầu hàng, là Chịu thua. VỊ KHẲNG HÀNG là Chẳng chịu thua.
    - Tao Nhân 騷人 : là Tao nhân mặc khách chỉ khách văn chương, văn nhân thi sĩ.
    - Các Bút 擱筆: là Gác bút, không viết được.
    - Bình Chương 評章 : là Văn chương thi ca bình phẩm.
    - Tốn 遜 : là Khiêm tốn; là nhường nhịn, là Sút kém.
    - Thâu 輸 : là Thua, là Sút kém.
 
* Nghĩa bài thơ:
      - Mai và Tuyết cùng tranh nhau mùa xuân mà chẳng ai chịu nhường ai cả.
      - Các tao nhân mặc khách cũng đành gác bút không muốn phí lời bình phẩm.
      - Bạch Mai thì sút kém hơn Tuyết ba phần về sắc trắng. Còn...
      - Tuyết thì thua Mai vì Mai còn có một làn hương thơm thoang thoảng.
 
* Diễn Nôm:
                  

Mai tuyết tranh xuân chẳng chịu nhường,                  

Thi nhân gát viết phí lời suông.                 

Mai thì nhường tuyết ba phần trắng,                 

Tuyết lại thua mai một thoáng hương!

     

其二                           KỲ NHỊ

有梅無雪不精神，   Hữu Mai vô Tuyết bất tinh thần,

有雪無詩俗了人。   Hữu Tuyết vô Thi tục liễu nhân.

日暮詩成天又雪，   Nhật mộ Thi thành thiên hựu Tuyết,

與梅並作十分春。   Dữ Mai tịnh tác thập phân Xuân!

 

* Chú thích:
    - Bất Tinh Thần 不精神 : Chỉ Không có cái thần thái cao nhã thanh khiết.
    - Tục Liễu nhân 俗了人 : Chỉ Con người trở nên phàm tục, tầm thường.
    - Tịnh Tác 並作 : là Cùng tương tác để tạo nên...
    - Thập Phân Xuân 十分春 : là Mười phần xuân, chỉ mùa xuân trọn vẹn đầy đủ.
 
* Nghĩa bài thơ:
      - Có Mai mà không có Tuyết thì sẽ như thiếu đi cái thần thái cao nhã.
      - Đã có Tuyết rồi nếu không có Thơ thì như quá phàm tục tầm thường.
      - Trong cảnh trời chiều khi Thơ mới làm xong thì trời lại đổ Tuyết...
      - Hợp cùng với hoa Mai nữa là mùa Xuân đã trọn vẹn cả mười phân vẹn mười!
 
* Diễn Nôm:
                 

Có Mai không Tuyết chẳng tinh thần,                 

Có Tuyết không Thơ phàm tục nhân.                 

Chiều xuống thơ thành trời lại tuyết,                

Hợp cùng Mai nở cả mùa Xuân!...  

 

Ta thấy...      
Trong khi hoa mai nở sớm trong làn tuyết trắng bay bay là đã báo hiệu cho mùa xuân đã đến. Mai nở trong tuyết, tuyết vờn quanh mai tạo nên một bức tranh cao nhã đầy thi vị của xuân tươi, nên cần có thơ để thăng hoa nâng cảnh trí đầu xuân nên thơ lên tuyệt đĩnh. Tác giả đã ngắm tuyết rơi, thưởng thức hoa mai nở và ngâm thơ xuân MAI TUYẾT trong tinh thần thẩm mỹ cao độ giữa MAI TUYẾT và THƠ một cách nên thơ thi vị. Cụ Nguyễn Du cũng đã mượn cái cao nhã tinh khiết của Mai, của Tuyết của hai bài thơ nầy để ta vẻ đẹp thuần khiết trong trắng của chị em Thúy Kiều và Thúy Vân:
                    

MAI cốt cách TUYẾT tinh thần,                   

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười!

         
Chào xuân Giáp Thìn 2024, xin được diễn Nôm bằng đôi dòng Lục Bát cho thêm phần bình dân và thi vị:
                           

MAI TUYẾT

                

Tranh xuân Mai Tuyết chẳng nhường,             

Thi nhân gác bút hết đường cân phân.               

Mai thua Tuyết trắng ba phần,               

Tuyết thì lại chịu mai gần thoáng hương!

               

Có Mai không Tuyết tầm thường,               

Không thơ có Tuyết tầm thường càng nhanh.               

Trời chiều Tuyết đổ Thơ thành,                

Hợp cùng Mai nở xuân xanh vẹn mười!

      
Cầu chúc cho tất cả đồng hương, thân hữu ở những vùng có tuyết rơi, mai nở đều có được một mùa xuân Thanh Nhàn, Thi Vị và Như Ý!
 
                                                                                       杜紹德
                                                                                 Đỗ Chiêu Đức