1. Nghĩa của hai chữ Thụy du
Theo nghĩa Hán Việt, Thụy 睡 : giấc ngủ, thí dụ “thụy y” 睡衣 quần áo ngủ. Du 遊: Đi. Đi từ nơi này qua nơi khác
“Khúc Thụy du”ra đời trong hoàn cảnh nào?
Du Tử Lê đã kể lại:
Vào tháng 3 năm 1968, mối tình của ông với cô sinh viên trường dược tên Thụy Châu vừa chớm nở, thì chiến trận xảy ra. Là phóng viên chiến trường nên ông phải đi theo dõi một trận đánh ở ngoại ô Sài Gòn (ngã tư Bảy Hiền). Ông đã chứng kiến cảnh chết chóc, thịt nát xương tan đến rợn người: Người dân bỏ đi tránh nạn, chó mèo từ những căn nhà hoang tràn ra đường kiếm ăn, gặm cả xương người… khiến Du Tử Lê bị ám ảnh.
Tháng 4-1968, khi tờ Văn được xuất bản trở lại, tòa soạn đề nghị ông gửi thơ để đăng và ông đã gởi một bài thơ viết về những ám ảnh đó.
Ông đã lấy tên đệm của người yêu là “Thụy”, ghép với chữ đầu trong bút danh của mình là “Du” làm nhan đề cho bài thơ: “Khúc Thụy du”. Nó như một cộng nghiệp hay chung một tai hoạ, một tuyệt lộ.
“Khúc Thụy du” không phải là bài thơ tình; tình yêu chỉ là câu hỏi nhỏ: “Trong hoàn cảnh chiến tranh thì số phận những người trẻ yêu nhau, định mệnh sẽ ra sao? Định mệnh lớn hơn con người sống như thế nào, tìm được cái gì, đem được cái gì khi cái chết cận kề?”
3. Về bài nhạc Khục thụy du
Đến khi nhạc sĩ Anh Bằng phổ nhạc (năm 1985) thì “Khục thụy du” mang đậm dấu ấn về tình yêu.
Có sự khác biệt nhau giữa bài thơ và bài nhạc:
– Nếu như bài thơ Khúc thụy du là mô tả những nỗi ám ảnh sống chết, tiếng kêu đau thương của con người, thì bài hát Khục thụy du mang đậm dấu ấn về tình yêu, với cách đặt vấn đề mang màu sắc triết luận và những câu hỏi đặt ra không nhằm hay không mong câu trả lời. “Hãy nói về cuộc đời/ Khi tôi không còn nữa/ Sẽ lấy được những gì/ Về bên kia thế giới/ Ngoài trống vắng mà thôi”.
Bài thơ gốc của Du Tử Lê đi sâu vào thân phận chiến tranh, còn ca khúc khi được Anh Bằng phổ nhạc, đã khắc họa tình yêu trong cuộc đời. “Nhạc sĩ Anh Bằng chỉ lọc, lựa một số câu thơ liên quan tới tình yêu mà không lấy một câu thơ nào nói cụ thể về chiến tranh, chết chóc… Chết chóc hay chiến tranh được hiểu ngầm, như một thứ background mờ nhạt” – Du Tử Lê
Sự chuyển từ thơ sang nhạc của nhạc sĩ Anh Bằng có nhiều người phản đối, nhưng cũng có nhiều người đồng tình.
– Phản đối vì bài hát đã giản lược phần quan trọng nhất của bài thơ: là thân phận con người, chỉ nhấn vào khía cạnh tình yêu, một khía cạnh rất nhỏ.
Mặc dù bài hát “Khúc Thụy du” rất nổi tiếng, nhưng Du Tử Lê bảo ông chỉ ưng ý về giai điệu, chứ không hài lòng về nội dung. Trong một cuộc phỏng vấn của Trung tâm Asia, khi ca khúc đã nổi danh, Du Tử Lê đã nói ông không nghĩ thơ của ông thích hợp với Anh Bằng, vì trong cái nhìn của ông, Anh Bằng thích hợp với các bản nhạc, bài thơ có tính chất phổ thông, còn “Khúc Thụy du” không phải là thơ tình, tình yêu chỉ là một gam màu nhạt trong tổng thể của bài thơ. Tuy nhiên, ông cũng cám ơn Anh Bằng đã chắp thêm đôi cánh cho bài thơ đến với mọi người.
Nhà thơ Du Tử Lê
KHÚC THỤY DUThơ Du Tử Lê1.như con chim bói cátrên cọc nhọn trăm nămtôi tìm đời đánh mấttrong vụng nước cuộc đờinhư con chim bói cátôi thường ngừng cánh bayngước nhìn lên huyệt lộbầy quạ rỉa xác người(của tươi đời nhượng lại)bữa ăn nào ngon hơnlàm sao tôi nói đượcnhư con chim bói cátôi lặn sâu trong bùnhoài công tìm ý nghĩacho cảnh tình hôm naytrên xác người chưa rữatrên thịt người chưa tantrên cánh tay chó gặmtrên chiếc đầu lợn thatôi sống như người mùtôi sống như người điêntôi làm chim bói cálặn tìm vuông đời mìnhtrên mặt đất nhiên lặngkhông tăm nào sủi lênđời sống như thân nấmmỗi ngày một lùn đitâm hồn ta cọc lạiai làm người như tôi?2.mịn màng như nỗi chếthoang đường như tuổi thơchưa một lần hé nởtrên ngọn cờ không bayđôi mắt nàng không khépbàn tay nàng không thưalọn tóc nàng đêm tốikhư khư ôm tình dàingực tôi đầy nắng lửahãy nói về cuộc đờitôi còn gì để sốnghãy nói về cuộc đờikhi tôi không còn nữasẽ mang được những gìvề bên kia thế giớiThụy ơi và Thụy ơitôi làm ma không đầutôi làm ma không bụngtôi chỉ còn đôi chânhay chỉ còn đôi taysờ soạng tìm thi thểquờ quạng tìm trái timlẫn tan cùng vỏ đạndính văng cùng mảnh bomThụy ơi và Thụy ơiđừng bao giờ em hỏivì sao mình yêu nhauvì sao môi anh nóngvì sao tay anh lạnhvì sao thân anh rungvì sao chân không vữngvì sao anh van emhãy cho anh được thởbằng ngực em rũ buồnhãy cho anh được ômem, ngang bằng sự chếttình yêu như ngọn daoanh đâm mình, lút cánThụy ơi và Thụy ơikhông còn gì có nghĩangoài tình anh tình emđã ướt đầm thân thểanh ru anh ngủ mùiđợi một giờ linh hiển
Nhạc sĩ Anh BằngKHÚC THỤY DULời nhạc Anh BằngHãy nói về cuộc đờiKhi tôi không còn nữaSẽ lấy được những gìVề bên kia thế giớiNgoài trống vắng mà thôiThụy ơi, và tình ơi !Như loài chim bói cáTrên cọc nhọn trăm nămTôi tìm đời đánh mấtTrong vũng nước cuộc đờiThụy ơi, và tình ơi !Đừng bao giờ em hỏiVì sao ta yêu nhauVì sao môi anh nóngVì sao tay anh lạnhVì sao thân anh rungVì sao chân không vữngVì sao, và vì sao !Hãy nói về cuộc đờiTình yêu như lưỡi daoTình yêu như mũi nhọnÊm ái và ngọt ngàoCắt đứt cuộc tình đầuThụy bây giờ về đâu ?
4. Vài hàng về bút hiệu Du Tử Lê
– Thi sĩ Du Tử Lê tên thật là Lê Cự Phách, sinh năm 1942 tại huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, qua đời vào ngày 7 tháng 10 năm 2019 tại nhà riêng ở Garden Grove, California, USA.
– Về bút hiệu, ông tâm sự: “Tôi thích một bài thơ Đường, nhan đề là “Du Tử ngâm” (tác giả Mạnh Giao*- NL). Du Tử là đứa con xa mẹ và tôi họ Lê nên “Du Tử Lê” có nghĩa là đứa con xa mẹ dòng họ Lê. Và chính thức dùng bút hiệu Du Tử Lê. Vì tôi yêu mẹ tôi lắm. Góa bụa khi rất trẻ, bà ở vậy nuôi các con. Khi tôi bắt đầu nổi tiếng, được báo chí, họ hàng nhắc tới thì mẹ tôi chỉ thốt lên: “Ôi giời ơi, văn chương gì chú ấy, người thì lẻo khẻo, mà chỉ thấy hút thuốc lá nhiều” – Du Tử Lê
Nguyên Lạc
…………………….
* DU TỬ NGÂMTừ mẫu thủ trung tuyếnDu tử thân thượng yLâm hành mật mật phùngÝ khủng trì trì quyThuỳ ngôn thốn thảo tâmBáo đắc tam xuân huy
Dịch Nghĩa:
KHÚC NGÂM CỦA NGƯỜI ĐI XASợi chỉ trên tay mẹThành chiếc áo mặc trên người đứa con đi xaTrước khi con đi, mẹ khâu thật kĩÝ sợ con đi lâu chưa về áo đã hưAi bảo rằng tấm lòng của tấc cỏCó thể báo đáp được ánh nắng của ba xuân?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét